Stres, hayatımızda çeşitli şekillerde ortaya çıkan ve fiziksel ile ruhsal sağlığımızı olumsuz etkileyen bir durumdur. Her yaştan insanı etkileyebilen stres, başta ruhsal rahatsızlıklarla başlayarak zamanla bedenimizi de olumsuz yönde etkileyebilir. Stresin çeşitli türleri vardır ve bu türleri anlamak, stresle başa çıkmada önemli bir adımdır.
Stres Kademeleri
- Alarm Dönemi: Vücutta adeta bir alarm gibi başlar. Kişi, mücadele ederek ya da kaçarak iç dengesini yeniden kurmaya çalışır. Bu dönemde stres hormonu salgılanır ve fiziksel rahatsızlıklar baş gösterebilir.
- Direnç Dönemi: Kişinin strese karşı oluşturduğu dirençtir. Bu dönemde vücut, stres faktörleriyle başa çıkmak için ekstra enerji harcar.
- Tükenme Dönemi: Kişi belirli bir süre stresle baş edemezse, vücutta tükenmişlik belirtileri başlar. Bu dönemde fiziksel ve ruhsal sağlık ciddi şekilde zarar görebilir.
Stres Çeşitleri
- Fiziksel Çevreden Kaynaklanan Stres: Hava kirliliği, gürültü, kalabalık, radyasyon gibi çevresel faktörler stres kaynağı olabilir.
- İş Hayatı: Aşırı iş yükü, gece vardiyaları, sorumluluk gerektiren işler ve iş ortamındaki olumsuzluklar stres oluşturabilir.
- Günlük Stresler: Trafikte sıkışmak, ev işlerinin aksaması, maddi zorluklar, hastalık ve yalnızlık hissi gibi günlük yaşamda karşılaşılan sorunlar stres kaynağıdır.
- Psiko-sosyal Stres: İlişki problemleri, arkadaş, komşu, iş arkadaşı ve eşle yaşanan sorunlar bu tür strese örnektir.
- Gelişimsel Stresler: Çocukluk dönemi, buluğ çağı, menopoz ve andropoz gibi yaşamın belirli dönemlerinde yaşanan streslerdir.
- Hayat Krizleri: Ani yaşanan olaylar, kazalar ve ölüm gibi durumlar ciddi stres kaynaklarıdır.
- Psikolojik Stres: Duygusal olarak kızgınlık, öfke, ağlama, susma ve kaygı hali gibi duygusal tepkiler bu tür strese örnektir.
Stres Türleri
Etkileri Açısından
- İyi Stres: Bireyin kendini geliştirirken yaşadığı ve yıpratıcı olmayan zorlamadır. Bu tür stres, motivasyon artırıcı ve performansı geliştirici olabilir.
- Kötü Stres: Aşırı şiddette ve uzun süreli olan, psikolojik ve bedensel yıpranmalara yol açan strese denir. Bu tür stres, sağlık üzerinde ciddi olumsuz etkilere yol açabilir.
Süre Açısından
- Anlık Stres: Günlük yaşamın basit gerilimlerine anlık stres denir. Bu tür stres, genellikle kısa süreli ve geçicidir.
- Sürekli Stres: Az ve hafif stres yapan durumlarda, rahatlayamama sonunda stresin yavaş yavaş artması ile ortaya çıkan sürekli strestir. Bu durum, kronik sağlık sorunlarına yol açabilir.
|
