Strese bağlı denge bozukluğu nedir?

Psikolojik gerilimin fiziksel bir tezahürü olarak karşımıza çıkan denge problemleri, modern yaşamın sık görülen ancak yeterince tanınmayan sağlık sorunlarından biridir. Bu durum, iç kulak veya nörolojik kaynaklı olmaksızın, stresin vücudun denge mekanizmaları üzerinde yarattığı geçici fonksiyon bozukluklarından kaynaklanır.

20 Kasım 2025

Strese Bağlı Denge Bozukluğu Nedir?


Strese bağlı denge bozukluğu, psikolojik stresin fiziksel bir belirtisi olarak ortaya çıkan, kişinin dengesini sağlamakta zorlandığı, sersemlik, baş dönmesi ve dengesizlik hissi gibi semptomlarla karakterize bir durumdur. Bu durum, bir iç kulak hastalığı veya nörolojik bir problemden kaynaklanmaz; temel tetikleyicisi yoğun veya kronik strestir.

Nasıl Ortaya Çıkar? (Fizyolojik Mekanizma)


Stres anında vücut "savaş ya da kaç" tepkisi verir. Bu süreçte:
  • Stres hormonları (kortizol ve adrenalin) salgılanır.
  • Kalp atışı hızlanır ve kaslara kan akışı artar.
  • Bu fizyolojik değişimler, dengeyi sağlamaktan sorumlu sistemleri (iç kulak [vestibüler sistem], görme, kas-iskelet sistemi) doğrudan etkiler.
  • Özellikle vestibüler sistem aşırı uyarılabilir veya işlevi bozulabilir, bu da baş dönmesi ve dengesizlik hissine yol açar.

Başlıca Belirtileri Nelerdir?


Bu durumun yaygın semptomları şunlardır:
  • Sersemlik veya sallanma hissi
  • Baş dönmesi (vertigo değil, genellikle sersemlik şeklinde)
  • Yürürken dengede durmakta güçlük, bir yana doğru çekilme hissi
  • Zihin bulanıklığı veya odaklanma güçlüğü
  • Bulanık görme veya gözlerde odaklanma sorunu
  • Mide bulantısı (bazen)
  • Artmış kaygı ve panik hissi (semptomlar ve stres bir kısır döngü oluşturabilir)

Stres ve Denge Arasındaki Bağlantı

Denge, beyin, iç kulak, gözler ve vücuttaki duyusal reseptörlerden gelen bilgilerin entegre bir şekilde işlenmesiyle sağlanan karmaşık bir süreçtir. Stres:
  • Bu bilgi işleme sürecini bozar.
  • Kas gerginliğini artırarak postür ve dengeyi olumsuz etkiler.
  • Otonom sinir sistemini (sempatik sinir sistemi) aşırı aktif hale getirerek denge sistemlerinin normal işleyişini altüst eder.

Teşhis ve Ayırıcı Tanı

Strese bağlı denge bozukluğu teşhisi koymadan önce, benzer semptomlara neden olabilecek diğer tıbbi durumların elenmesi gerekir. Bunlar:
  • İç kulak problemleri (örn., benign paroksismal pozisyonel vertigo - BPPV, Meniere hastalığı)
  • Vestibüler nörit
  • Nörolojik hastalıklar (örn., multipl skleroz)
  • Boyun (servikal) problemleri
Bir nöroloji veya kulak-burun-boğaz (KBB) uzmanı, fiziksel muayene ve gerekirse görüntüleme testleri (MR gibi) ile bu olasılıkları dışladıktan sonra, semptomların stresle bağlantısı değerlendirilir.

Tedavi ve Yönetim Yöntemleri

Tedavide temel amaç, altta yatan stresi yönetmek ve denge sistemini yeniden eğitmektir.
  • Stres Yönetimi Teknikleri: Derin nefes egzersizleri, meditasyon, mindfulness, yoga.
  • Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Stres ve kaygıyı tetikleyen düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olur.
  • Vestibüler Rehabilitasyon Terapisi (VRT): Denge sisteminin beyin tarafından yeniden eğitilmesini sağlayan özel egzersiz programlarıdır. Semptomlara alışmayı ve dengeyi geliştirmeyi hedefler.
  • Düzenli Fiziksel Aktivite: Yürüyüş, yüzme gibi aktiviteler hem stresi azaltır hem de genel dengeyi iyileştirir.
  • Sağlıklı Yaşam Tarzı: Düzenli uyku, dengeli beslenme ve kafein/alkol tüketimini sınırlama semptomları hafifletebilir.

Sonuç

Strese bağlı denge bozukluğu, gerçek ve fiziksel semptomlara neden olan, ancak kökeni psikolojik olan bir durumdur. Semptomlar kişiyi korkutabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir, ancak uygun teşhis ve tedavi ile etkili bir şekilde yönetilebilir. Eğer benzer şikayetleriniz varsa, öncelikle bir hekime başvurarak diğer olası nedenleri ekarte ettirmeniz önemlidir.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
Çok Okunanlar
Haber Bülteni
Popüler İçerik
Algılanan Stres Ölçeği Bölümleri
Algılanan Stres Ölçeği Bölümleri
Zaman ve Stres Yönetimi
Zaman ve Stres Yönetimi
Stres Atma Duası Okunuşu ve Anlamı
Stres Atma Duası Okunuşu ve Anlamı
Stres Nasıl Atılır?
Stres Nasıl Atılır?
Stres Kırığı Nedenleri Nelerdir?
Stres Kırığı Nedenleri Nelerdir?
Güncel
Yoğun Stres Nedenleri Nelerdir?
Yoğun Stres Nedenleri Nelerdir?
Güncel
Stres İnkontinans Tedavisi
Stres İnkontinans Tedavisi
Güncel
Stres Sıkıntı Duası Okunuşu ve Anlamı
Stres Sıkıntı Duası Okunuşu ve Anlamı
;